زرشک
نام انگلیسی: Barberry
نام علمی: Berberis vulgaris
تیره: Berberidaceae
شرح درخچه زرشک
درختچه ای خاردار به ارتفاع 1 – 3 متر و دارای شاخه های شکننده است. شاخه های کوتاه یا جوان آن دارای برگهایی به وضع متناوب یا تقریبا فراهم است. کناره برگ آن دندانه هایی منتهی به خارهای ریز و نازک دارد. گل آن که در اردیبهشت و خرداد ظاهر می شود، به رنگ زرد زیبا و مجمتع به شکل خوشه های آویخته است. میوه آن کوچک، قرمزرنگ و بیضوی است و مزه اش ترش ( ملایم ) دارد.
قسمت های مورد استفاده زرشک
از تمام قسمت های این گیاه ( پوست، ریشه، ساقه و میوه ) برای درمان استفاده می شود. پوست ساقه را در سایه می خشکانند.
زیستگاه و گردآوری زرشک
این درختچه در جنگل های اروپا و آسیا یافت می شود.
زیستگاه و گردآوری زرشک در ایران
زرشک در نواحی شمالی ایران، آذربایجان، ارتفاعات البرز، رودبار، جنگل کندوان، مازندران، خراسان و بسیاری دیگر از نواحی ایران می روید.
ترکیبات و اثر زرشک
برگ، چوب و پوست این گیاه دارای آلکالوییدی به نام بربرین است ولی مقدار آن در پوست بیشتر است. علاوه بر این در جوانه ها و ریشه های آن مقداری قند، مواد رزینی موسیلاژی و پکتینی وجود دارد.
مصرف زرشک
ریشه و پوست ساقه این گیاه از داروهای تلخ بیشمار می آید و دارای اثر مقوی، صفرابر و مسهل است. از پوست ثانوی ریشه و ساقه زرشک که از نظر درمانی با ارزش است در خونریزیهایی که در فواصل قاعدگی رخ می دهد استفاده می شود. میوه زرشک دارای مقادیر زیادی ویتامین C است که از لیموترش بیشتر است و به همین جهت در درمان بیماری آسکوربوت از آن استفاده می شود. یکی از مهمترین خواص آن خاصیت انقباض عروق بخصوص عروق رحمی است. امروزه از زرشک برای معالجه ناراحتیهای کبد و گرفتگیهای صفراوی استفاده می شود و بنابراین برای کسانی که از درد کیسه صفرا بشدت رنج می برند یکی از با ارزشترین داروهاست. معمولا برای این مصارف از دم کرده زرشک استفاده می شود. میزان مصرف گرد ساقه آن 4/1 قاشق مرباخوری چندین بار در روز است.